Minggu, 04 Oktober 2020

KOMUNIKASAUN RETORIKA

 

TITLÚ

KOMUNIKASAUN RETORIKA


PERPARA    HUSI GRUPU ESTUDANTE

NARAN            :

1.     Frans Belarmino Dos Santos Menezes

2.   Albertinha De Arauju amaral dasilva  

3.     Maria Lucia

4.     Daniel Amaral Dasilva

5.     Julia

6.     Carla Smith

KELAS           : EXTENTION

DEPARTEMENTU  ADMINISTRASAUN PUBLIKU

FACULDADE SEINSIA SOSIAIS E HUMANAS

UNIVERSIDADE DA PAZ

(UNPAZ)

DILI, TIMOR-LEATE

 










LIAN MAKLOKE

Uluk nanain, haraik-an hodi agredese ba Maromak ne’ebé bele haraik tulun, bensa no grasa hodi grupu ne’e bele hakerek trabalho ne’ebe mak fo husi mestre materia intrudusaun komunikasaun ne’e to’o remata ho titlu “Komunikasaun Retorika”iha tempu badak nia laran. Iha hakerek trabalho  ne’e, maske remata iha tempu badak nia laran, laos esforsu mesak maibé ho apoiu hosi parte oi-oin ne’ebé kontribui iha aspetu oi-oin. Ho akompañamentu parte hotu, maske iha difikuldade oi-oin ne’ebé mak grupu infrenta hamutuk maibé grupu ho laran luak, hamutuk hodi finaliza trabalho ida ne’e. Tan ne’e mak iha biban ne’e grupu atu expressa sentimentu gratidaun ne’ebé klean ba:

1.      Mestre Jose Numenando Soares Martins, ne’ebe mak fo tempu hodi mai ha-klean ami nia kanhesimuntu ba area komunikasaun.

2.      Kolega sira hotu ne'ebe mak iha klasse extensaun espesial administrasaun publiku ne’ebe sempre fo supota hanoin no motivasaun servisu grupu, no ba komponente no entidades sira hotu ne’ebe mak ami grupu labele temi ida por ida ne’ebé fó aijuda buat hotu liu husi suporta inklui matenek no motivasaun durante hakerek trabalho ida ne’e. Iha preparasaun no hakerek trabalho ida ne’e hau konsiente katak seidauk lo’os no dalaruma mos la akomula impormasaun balun ho laran luak husu leitor sira kritika no sujestaun ou prespetiva konsrutivu atu bele dezemvolve grupu nia trabalho ne’e sai perfeitu no diak liu tan iha future oin mai, grupu mos fiar metin katak ho trabalho ida ne’e bele fó benefisu ba leitor sira, no bele sai referensia ba leitor liu-liu iha  intrudusaun seinsia komunikasaun.

 

 

INDISE

PÁJINA TITULO ................................................................................................... i

Lian makloke .......................................................................................................... ii

INDISE ................................................................................................................... iii

Ramu I Lian Dahuluk ............................................................................................. 1

 intrudusaun ............................................................................................................. 1

element-elementu retorika....................................................................................... 2

objetivu retorika....................................................................................................... 4

funsaun retorika ...................................................................................................... 8

RAMU II ENKUADRAMENTU  ........................................................................... 6

Ramu iii lian mak taka ............................................................................................ 8

Konkluzaun  ............................................................................................................ 8

Sujistaun  ................................................................................................................. 9

 

 

RAMU I

LIAN DAHULUK

 

1.1.INTRUDUSAUN

Iha mundo komunikasaun. Retorika hanesan sanak ida husi seinsia ne’ebe hodi deside ba ema nia moris.  Wainhira domina seinsia retorika no iha kriativu hodi utiliza dalen ho apropiada (tepat), ne’ebe bele hassae konhesimentu ba sucesu moris. Etimonologia ba prazu (istilah) retorika mai husi dalen latina “yunani kuno” (Rhetorica) “The art of speaking” ho senifika arte kolia, iha dalen engles retorika nakfilak ba Rhetroic senifika katak matenek ba orador no deskursu.

Prazu retorika mosu iha yunani iha siklu dalima antes ne’eba. Iha tempu yunania hanesan sentru kultura no peritus filosofia sira  compete  hodi buka tuir seida mak sira senti ka infrenta los. Influensia kultura yunania ne’e  habelar to mai mundu parte leste hanesan Mesir, india, Persia no to mos Indonesia. Retorika dezemvolve iha tempu Socrates, Plato no Aristotele, kontunuasaun ne’e mak ikus retorika dezemvolve sai hanesan seinsia konhesimentu no hatur hanesan mestre permeiru ba iha seinsia retorika mak peritus Georgia iha tina 480 antes ne’eba.

Retorika mak buat ida ne’ebe lahos foun ba ema  komunikador politika , ema sira ne’ebe mak sai orador ba seminar no sira ne’ebe mak halo deskursu. Retorika hanesan arte komunikasaun ida ho nia objetuvu ida atu trai ka dada partesipante sira ou audensia see la sente ka hatene (alam bawah sadar). Iha teoria komunikasaun retorika iha komunikador hanesan ema ne’ebe mak hato mensagen. Edepois oinsa komunikador formula mensagen hodi bele influensia ba komunikan ka ema ne’ebe simu mensagen hodi bele tuir seida mak hato ba.

Iha komunikasi Retorika dala barak ita hasoru no metin iha nai lideransa sira mak hanesan abilidade  ou vigor ka obriga iha personal hodi konvense ema  seluk hodi halo’o servisu, ho objetivu mak atinji target  ne’ebe mak desidi ona.

 

1.2.Elementu-elementu  Retorika

Sasukat ba retorika mak orador ou kolia. Kolia senifika halian ou liafuan  ba ema individu ka grupu hodi atinji objetivu ruma. Kolia mak buat ida talentu abilidade espesialidade ne’ebe ema iha. Tuir matene nain Hendrikus, (1991:14) hateten katak Dalen no kombersa ne’e mosu, wainhira ema kolia no hato hanoin ba ema seluk. Bazeia ba hanoin iha leten mak hetan prinsipu  ha’at ne’ebe husi elementu  retorika kompostu husi :

a.      Rasional (good reason atau proof),

b.     etika no valor moral (ethical and moral value),

c.      Dalen, no

d.     konhesimentu.

Bazeia ba elementu hirak iha leten mak grupu foti konkluzaun katak, Retorika hanesan disiplina seinsia humanitarian, ne’ebe kolia kona-ba aktividades relasaun entre ema  ho ema  ba situasaun moris nian. Tamba relasaun entre humana mak lases hosi komunikasaun. Husi konklusaun ne’e rasik, grupu mos sengkronalisa ho hanoin peritus (Syafi’ie, 1988:4-6) ne’ebe esklarese katak retorika esensial la seluk husi abilidade ba komunikasaun hodi utiliza lingua hanesan truke (alat).

 

 

 

 

1.3.Esklaresementu Kona-Ba Elementu-Elementu Retorika

a.     Rasional atau Logis

Karl Wallace iha Syafi’ie, (1988: 4) hateten katak elementu fundu mak rasional ka lojiku diak. Senifika hato’o mensagen iha akontesementu komunikasaun tenser hetan suporta hosi rasional. Se’e laiha element ne’ebe mak lojiku mak mensagen ne’ebe hato’o laiha valor i forsa.    Husi ne’e mak obriga/vigor retorika  hanesan jogu ba lingua.

Exemplu :

Kolia tenser bazeia ba faktus ruma ne’ebe mak iha, hanesan tempu ukopasaun Indonesia iha ita nia rain dala barak halo intimidasaun ba joven no abuza seksual ba inan feton sira, tamba ne’e mak povu timorense 75% lasimu sira nia prezensa iha ita rai ho objetivu  buka kaer rasik kuda tali.

b.     Etika dan valor Moral

Mengenai etika dan moral ini Quitilian iha Syafi’ie, (1988: 5) katak etika no moral mak element importante iha retorika. Liu husi etika no moral ne’e hametin retorika hanesan aktividade komunikasaun ho responsabilidade. Elementu etika no moral ne’e fundasi hodi fasilita ema hodi domina retorika e ho esperansa sai ema ne’ebe diak ba moris .

exemplu :

Halo komunikasaun ho oin midas no liafuan ne’ebe mamar nebe ema marketing mix sira implementa ba faan sira nia produtu hanesan iha super merkadu ka iha mall timor plaza

c.      Diksi (Hili Liafuan)

Keraf, (1994: 21) Iha deskripsaun barak ba dalen iha mundu e persija unidade ne’ebe mak temi ho liafuan. Liafuan hanesan unidade iha dalen ne’ebe iha stabilidade interna no mobiliza hanoin hodi distribui hosi ema id aba ema seluk.

Exemplu

Forma liafuan ne’ebe mak diak no doras waihira atu transforma ba ema seluk, atunune mensagen ne’ebe mak haruka labele halo ema seluk duvidas. Hanesa liafua buat ida.

 

1.4.Objetivu Retorika

Objetivu husi retorika mak persuade (membujuk) ne’ebe iha relasaun ne’e hanesan fiar hosi sira ne’ebe rona ba ideia ka hanoin ida los ba sira ne’ebe rona husi ida ne’ebe mak koalia. Senifika katak objetivu husi retorika mak eduka iha komprende malu ne’ebe bele utiliza ba koperasaun no dezemvolve estabilidade i harmonia iha aktividades moris sosiadade ne’ebe halao-ba.

1.5.Funsaun Retorika

Iha mos funsaun retorika mak hanesan tuir mai :

1.     Orenta narrative (penutur) foti desizaun ne’ebe mak los.

2.     Orenta narrative (penutur) ne’ebe diak ba poblema make ma infrenta.

3.     Orenta narrative (penutur) hetan hanoin ka ideias hodi halo review ne’ebe diak.

4.     Orenta narrative (penutur) hodi defende an no defende lia los ho rasaun ne’ebe mak bele simu ho logikamente.

              Bazeia ba definisaun funsaun iha leten mak grupu fo konkluzaun katak hanesan presaun ba atu utiliza dalen kolia ne’ebe diak ho kaer modelu ka arte hato’o lia fuan ho objetivu para atu trai laran ema ne’ebe mak rona no komprende e hatene kona-ba mensagen ne’ebe mak hato.

  

                                                                 RAMU II.

DISCUSSÃO (PEMBAHASAN)

Tuir matenek nain Richard West (2009), esklarese katak, Teoria retorika sentru ba hanoin konaba rotorika, temi peritus Aristoteles hanesan truke (alat) narrativa (penutur) ne’ebe iha. Ne’ebe ema komunika ne’ebe bele trai ou hamaus sira ne’ebe rona hodi tetu retoris hirak mak hanesan : logika (logos), emosaun (pathos),  no etika (ethos).

Audensia hanesan xavi husi narrative (penutur) ne’ebe hodi trai ema husi retoris, ne’ebe hare’e husi audensia para hetan rasik liafuan sira ne’ebe kotu-kotu ka la kompletu husi deskursu, ne’ebe utiliza husi narrative (penutur). Enkuadru hanoin Retorika tuir peritus West Richard hanesan :

    1. Kolia efektivu tenser tetu no sukat mos audensia sira. Enkuadru hanoin tenser sukat ba relasaun entre  komunikator ho audensia, komunikator mos tenser tetu wainhira atu halo deskursu tamba audensia sai hanesan grupu ema ne’ebe mak barak ne’ebe iha motivasaun, desizaun ba deside hamutuk. Bainhira deskursu ida efektivu tenser analiza ba audensia sira ne’ebe mak iha hanesan halo hela prosesu evaluasaun ba antecedente no forma deskursu, honune sira ne’ebe rona deskursu bele fo responde oinsa’a mak hakarak husi komunikator rasik.
    2. Kolia efektivu tenser utiliza evidensia husi aprezentasaun ne’e rasik. Enkuadru hanoin ne’e tenser perpara wainhira atu halo deskursu no hodi halo iha deskursu. Evidensia ne’e mak hanesan meius ida narrative (penutur) uza hanesan : ethos makkarateristiku, no hanoin ne’ebe diak ne’ebe perpara husi ema ne’ebe mak orador. Logos mak evedensia logiku ne’ebe mak orador hato’o, no ikus etika (ethos) mak. hametin retorika hanesan aktividade komunikasaun ho responsabilidade. Tamba etika no moral ne’e fundasi hodi fasilita ema hodi domina retorika e ho esperansa sai ema ne’ebe diak ba moris.

 

Bazeia ba esklaresementu iha leten mak ami grupu foti konkluzaun katak teoria retorika mak hanesan matadalan ida hodi forma liafuan waihira atu halo aprezentasaun ka deskursu ne’ebe efektivu ho utiliza truke-truke (alat) komunikasaun hodi bele konvese ema seluk.

 

 

RAMU III

LIAN MAK TAKA

3.1. Konkluzaun

Konkluzaun husi  trabalho ne’e mak  hanesan iha mundo komunikasaun, Retorika hanesan sanak ida husi seinsia ne’ebe hodi deside ba ema nia moris.  Wainhira ema domina seinsia retorika senefika personal ne’e iha kriativu hodi bele utiliza dalen ho apropiada (tepat), ne’ebe bele hassae konhesimentu ba sucesu moris.

Retorika mak buat ida ne’ebe lahos foun ba ema  komunikador politika, orador ba seminar no sira ne’ebe mak halo deskursu. Retorika hanesan arte komunikasaun ida ho nia objetuvu ida atu trai ka dada partesipante sira ou audensia see la sente ka hatene (alam bawah sadar). Iha komunikasi Retorika dala barak ita hasoru no metin iha nai lideransa sira mak hanesan abilidade ou vigor ka obriga iha personal hodi konvense ema seluk hodi halo’o servisu, ho objetivu mak atinji target  ne’ebe mak desidi ona.

a.     Rasional (good reason atau proof),

b.     etika no valor moral (ethical and moral value),

c.      Dalen, no

d.     konhesimentu.

            Bazeia ba elementu hirak iha leten mak grupu foti konkluzaun katak, Retorika hanesan disiplina seinsia humanitarian, ne’ebe kolia kona-ba aktividades relasaun entre ema  ho ema ba situasaun moris nian hodi atinji ba objetivu ne’ebe mak iha.

 3.2. Sujestaun

Hakerek na’in husi grupu sei suzere deit ba nai lideransa no komponente e entidades sira hotu ne’ebe mak ami grupu labele temi ida por ida hodi bele banate tuir  funsaun retorika mak hanesan tuir mai:

1.     Orenta narrative (penutur) foti desizaun ne’ebe mak los.

2.     Orenta narrative (penutur) ne’ebe diak ba poblema mak ema infrenta.

3.     Orenta narrative (penutur) hetan hanoin ka ideias hodi halo review ne’ebe diak.

4.     Orenta narrative (penutur) hodi defende an no defende lia los ho rasaun ne’ebe mak bele simu ho logikamente.